Τα πάνω - κάτω έρχονται στο
Ασφαλιστικό με το σχέδιο ενοποίησης που σχεδιάζει η κυβέρνηση και με τον
«κουμπαρά» απ' όπου θα αντλεί τις συντάξεις, αλλά και θα μπορεί ανά
πάσα στιγμή να προχωρεί σε οριζόντιες περικοπές στις συντάξεις.
Ιδιαίτερα «τσουχτερές» αναμένονται να είναι οι αλλαγές στα όρια της
πρόωρης συνταξιοδότησης, καθώς τα σενάρια μιλούν για σταδιακή αύξηση των
πρόωρων συνταξιοδοτήσεων ανά 6μηνο και για 2 χρόνια για όλες τις
περιπτώσεις.
Αναλύοντας τις αλλαγές εντοπίζονται
κίνδυνοι και υψηλά ρίσκα σε ασφαλισμένους που συνταξιοδοτούνται προ των
συμβατικών ορίων ηλικίας. Οπως αυτά τα όρια έχουν θεσπιστεί και είναι το
62ο έτος και μάλιστα με 40 έτη ασφάλισης ή το 67ο έτος με λιγότερα
ένσημα.
Σε αυτό το περιβάλλον, όπως γίνεται κατανοητό, ελλοχεύει ο κίνδυνος
ανατροπών στις κατηγορίες εκείνες των ασφαλισμένων που
συνταξιοδοτούνται:
1. Ως μητέρες (ΙΚΑ) ή γονείς (Δημόσιο) με ευνοϊκά όρια λόγω ανήλικων τέκνων.
2. Οι ασφαλισμένοι στα βαρέα και ανθυγιεινά.
3. Οι ένστολοι όλων των κλάδων.
4. Οσοι βγαίνουν με πρόωρη και μειωμένη σύνταξη.
Για όλες τις ανωτέρω κατηγορίες, στην περίπτωση που αυξηθούν τα όρια
ηλικίας, ενδέχεται να προβλεφθούν στάδια συνταξιοδοτικής ωρίμανσης,
δηλαδή να μην αυξηθούν εφάπαξ τα όρια και ανέλθουν στα σημερινά ανώτερα
επίπεδα.
Ακλόνητοι στις προσδοκίες τους για πρόωρη έξοδο από την εργασία και τη
λήψη της σύνταξης πρέπει να θεωρούνται όσοι και όσες έχουν θεμελιώσει
συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
***
«Θα αλλάξουν όλα στο Ασφαλιστικό», δήλωσε ο υπουργός Εργασίας Γ.
Βρούτσης, αναφερόμενος, μετά τις πρόσφατες συναντήσεις του με την
τρόικα, στο σχέδιο τεσσάρων πυλώνων για την ενοποίηση όλων των
ασφαλιστικών ταμείων που προετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας, με το
εγχείρημα να ολοκληρώνεται εντός του έτους.
Η ενοποίηση δεν θα περιορίζεται μόνο στα ταμεία κύριας ασφάλισης, αλλά θα επεκτείνεται και στους φορείς επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας, που θα «μετακομίσουν» στο ΙΚΑ.
Με τις προωθούμενες ρυθμίσεις -για τις οποίες έχει ενημερωθεί και η τρόικα- θα ολοκληρωθεί η μεταρρύθμιση στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας. Στόχος των αλλαγών είναι να μπει τέλος στον κατακερματισμό του συστήματος, καθώς σήμερα υπάρχουν πάνω από 60 διαφορετικοί τομείς ασφάλισης.
Ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης έχει ήδη παραλάβει το μεγαλύτερο τμήμα της μελέτης του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), η οποία ολοκληρώνεται στο τέλος του μήνα και έχει καταλήξει στους βασικούς άξονες των αλλαγών.
Με βάση το σχέδιο, η ενοποίηση των ασφαλιστικών φορέων:
1 Ενιαίο σύστημα είσπραξης των ασφαλιστικών εισφορών. Ο «μηχανισμός» πλέον θα είναι κοινός και θα αφορά το σύνολο των ασφαλιστικών φορέων.
Τον κρίσιμο αυτό ρόλο αναλαμβάνει το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ), που μέχρι τώρα έχει την ευθύνη για την είσπραξη των ανεξόφλητων οφειλών. Οι ρυθμίσεις θα έχουν μεταβατικό χαρακτήρα, καθώς από το 2017 θα υπάρχει ενιαίο σύστημα είσπραξης φόρων και ασφαλιστικών εισφορών.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι πως μέσα στο 2015 θα υπάρξει και νέα μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, πιθανότατα κατά μία ποσοστιαία μονάδα. Σημειώνεται πως από 1ης Ιουλίου υπήρξε μείωση κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών, ενώ είχε προηγηθεί μία περικοπή κατά 1,1 ποσοστιαία μονάδα πέρσι.
Εδώ πρέπει να αναφερθεί πως στο υπουργείο θεωρείται ιδιαίτερα
επιτυχημένο το παράδειγμα του Ενιαίου Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης
(ΕΤΕΑ). Στο Ταμείο -που παρέχει επικουρική ασφάλιση στους μισθωτούς-
υπήρξε εξίσωση των εισφορών που καταβάλλονται και όπου αυτές ήταν υψηλές
δρομολογήθηκαν μειώσεις.
2 Εθνικό Κέντρο Απονομής Συντάξεων. Η δημιουργία του θα ξεκινήσει άμεσα και θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου. Η στελέχωση θα γίνει από υπαλλήλους όλων των ασφαλιστικών ταμείων και εκεί θα «κατευθύνεται» το σύνολο των αιτήσεων για σύνταξη.
Ουσιαστικά οι υπάλληλοι θα έχουν άμεση πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία (ένσημα, ανεξαρτήτως ταμείου ασφάλισης) με στόχο να επιταχυνθεί η διαδικασία έκδοσης της συνταξιοδοτικής απόφασης. Οι αλλαγές αυτές θα συνδυαστούν με την καθιέρωση του λεγόμενου «ασφαλιστικού βιογραφικού», με στόχο την ηλεκτρονική καταγραφή όλων των ενσήμων.
Στους νέους ψηφιακούς λογαριασμούς ασφάλισης θα ενσωματωθούν το επόμενο διάστημα 29 δισεκατομμύρια ημέρες ασφάλισης από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 έως σήμερα. Οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να βρουν ανά πάσα στιγμή τον ακριβή αριθμό ενσήμων, ενώ στόχος είναι να ενημερώνονται ηλεκτρονικά μόλις φτάσει η ώρα της συνταξιοδότησης.
3 Ενιαίο δίκτυο εξυπηρέτησης των ασφαλισμένων. Ενδεικτικό της έκτασης των αλλαγών είναι πως οι υπηρεσίες όλων των Ταμείων θα στεγάζονται σε ένα μόνο κτήριο σε επίπεδο δήμων ή νομών. Με τον τρόπο αυτό θα μπει τέλος στην ταλαιπωρία των ασφαλισμένων, που συχνά καλούνται να «επισκέπτονται» το ένα γραφείο μετά το άλλο, ακόμα και σε μακρινές αποστάσεις, για να βρουν λύση στο πρόβλημά τους.
Παράλληλα αναμένεται να υπάρξει και οικονομικό όφελος, καθώς μέχρι τώρα κτήρια των Ταμείων παραμένουν αναξιοποίητα, ενώ την ίδια στιγμή δαπανώνται χρήματα για ενοικίαση άλλων γραφείων. Το εγχείρημα εντάσσεται στη γενικότερη προσπάθεια αξιοποίησης της κινητής περιουσίας των Ταμείων, με στόχο να μειωθεί ακόμα και κατά το ένα τρίτο η δαπάνη για τα ακίνητα.
4 Ενιαία Διοικητική Υπηρεσία για τα οικονομικά των ασφαλιστικών φορέων. Πρόκειται για μία υπηρεσία που θα δημιουργηθεί κυριολεκτικά από το μηδέν και έχει στόχο να «νοικοκυρέψει» τα οικονομικά των Ταμείων.
Ουσιαστικά θα λαμβάνονται ενιαίες αποφάσεις για το σύνολο των Ταμείων, ώστε να εξασφαλίζεται μεγαλύτερη διαφάνεια στην αξιοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας. Παράλληλα θα υπάρχει και σύστημα «παρακολούθησης» των οικονομικών του κάθε Ταμείου και θα χτυπάει... καμπανάκι όποτε διαπιστώνεται πως υπάρχει επιδείνωση των δεδομένων.
Ποιοι θίγονται
Αναλύοντας τα ανωτέρω δεδομένα των παραπάνω αλλαγών, εντοπίζονται κίνδυνοι και υψηλά ρίσκα σε ασφαλισμένους που συνταξιοδοτούνται προ των συμβατικών ορίων ηλικίας, όπως αυτά τα όρια έχουν θεσπιστεί και είναι το 62ο έτος και μάλιστα με 40 έτη ασφάλισης ή το 67ο έτος με λιγότερα ένσημα.
Σε αυτό το περιβάλλον, όπως γίνεται κατανοητό, ελλοχεύει ο κίνδυνος ανατροπών στις κατηγορίες εκείνες των ασφαλισμένων που συνταξιοδοτούνται:
1. Με ευνοϊκά όρια ως μητέρες (ΙΚΑ) ή γονείς (Δημόσιο) με ανήλικα τέκνα.
2. Οι ασφαλισμένοι στα Βαρέα και Ανθυγιεινά.
3. Οι ένστολοι όλων των κλάδων.
4. Οσοι βγαίνουν με πρόωρη και μειωμένη σύνταξη.
Για όλες τις ανωτέρω κατηγορίες, στην περίπτωση που αυξηθούν τα όρια ηλικίας ενδέχεται να προβλεφθούν στάδια συνταξιοδοτικής ωρίμανσης, δηλαδή να μην αυξηθούν εφάπαξ τα όρια και να ανέλθουν στα σημερινά ανώτερα επίπεδα.
Ακλόνητοι στις προσδοκίες τους για πρόωρη έξοδο από την εργασία και τη λήψη της σύνταξης θα πρέπει να θεωρούνται όσοι και όσες έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Το θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε και ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει εργαζόμενος. Κατοχυρωμένο δικαίωμα είναι η δυνατότητα των ασφαλισμένων να συνταξιοδοτηθούν (δηλαδή να «κλειδώσουν») με τις προϋποθέσεις που διαμορφώνονται κατά το έτος συμπλήρωσης του απαιτούμενου κατά περίπτωση χρόνου ασφάλισης ή ορίου ηλικίας. Και ως γνωστόν, η ελληνική έννομος τάξις δέχεται μόνο τα θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα. Οχι τα κατοχυρωμένα. Το οποία ανετράπησαν το 2012 και δεν αμφισβητήθηκαν δικαστικά.
Κατά συνέπεια:
1 Θεμελίωσαν: οι μητέρες ασφαλισμένες στο ΙΚΑ (ακόμη και οι ασφαλισμένες των ειδικών ταμείων ΔΕΚΟ και τραπεζών, οι οποίες δεν έχουν 25ετία και, αναγκαστικά, ακολουθούν τις διατάξεις του ΙΚΑ) που είχαν ανήλικο τα έτη 2010-12 και 5.500 ένσημα (6.000 οι ασφαλισμένες μετά την 1η.1.1993) μαζί με τα πλασματικά (μόνο από 200 ένσημα για ασθένεια και επιδοτούμενη ανεργία κατά την προηγηθείσα 10ετία το 2010, 1.200 πλασματικά το 2011 και 1.500 ένσημα το 2012). Αλλά όχι πλασματικά από τα παιδιά τους. Και οι οποίες σήμερα είναι αντιστοίχως 50 ετών (για ανήλικο και 5.500 το 2010), 52 ετών (2011) ή 55 ετών (2012). Γι' αυτές δεν υπάρχει πρόβλημα. Μπορεί να μη συνταξιοδοτούνται με πλήρη σύνταξη, καθώς θα απαιτούνταν το 55ο έτος (για θεμελίωση το 2010), το 57ο το 2011 και το 60ό το 2012. αλλά, τουλάχιστον, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν ανά πάσα στιγμή. Εστω με πέναλτι πρόωρης εξόδου έως και 30% (6% για κάθε έτος πρόωρης συνταξιοδότησης). Αυτές οι ασφαλισμένες (μητέρες με ανήλικο) έχουν θεμελιώσει, σύμφωνα με τη νεότερη εκδοχή που υιοθέτησε με μια απλή εγκύκλιο το υπουργείο Εργασίας το 2012.
Κινδυνεύουν: οι ασφαλισμένες που ναι μεν είχαν 5.500 ένσημα (6.000 οι νεότερες) την περίοδο 2010-12, αλλά δεν έχουν σήμερα, ή μέχρι τέλους του έτους (σ.σ. δεδομένου ότι οι όποιες αλλαγές αναμένεται να ισχύσουν από 1ης.1.2015), την αντίστοιχη ηλικία. Δηλαδή, όποια μητέρα είχε τα αναγκαία ένσημα και ανήλικο το 2010, αλλά σήμερα είναι κάτω των 50 ετών, όποια είχε κατοχυρώσει το 2011 και είναι γεννηθείσα μετά το 1962, όποια είχε τις προϋποθέσεις το 2012 αλλά, φευ, έχει γεννηθεί το 1960 (ή αργότερα).
2 Θεμελίωσαν: οι ασφαλισμένοι στα Βαρέα και Ανθυγιεινά που έχουν 10.500 ένσημα από το 2010 και μετά, συμπεριλαμβανομένων και 7.500 ΒΑΕ. (Εννοείται ότι τα μη ΒΑΕ ένσημα μπορούν να συμπληρωθούν και με πλασματικά για τα έτη 2011 και μετά. Μάλιστα φέτος οι εργαζόμενοι στα Βαρέα έχουν δικαίωμα αναγνώρισης έως και 2.100 πλασματικών ενσήμων).
Με 10.500 ένσημα το 2010 (7.500 ΒΑΕ) συνταξιοδοτείται με μειωμένη όποιος μέχρι τέλους του έτους κλείνει τα 53 έτη (στα 55 με πλήρη). Το πέναλτι πρόωρης αλλά σωτήριας εξόδου, αφού θα αποφύγει τυχόν νέες επιβαρύνσεις, είναι 12% (6% για κάθε έτος πρόωρης εξόδου από το συμβατικό όριο). Με το ίδια ένσημα το 2011 ο ασφαλισμένος τη γλιτώνει έχοντας κλείσει το 53ο και 9 μήνες (55 και 9), το 2012 το 54ο και 6 μήνες (56 και 6), το 2013 το 58ο και 9 μήνες (56 και 9) και όποιος έχει συμπληρώσει αυτό το όριο των ενσήμων φέτος συνταξιοδοτείται εφ' όσον κλείνει το 59ο και 6 μήνες (61 και 6) εντός του 2014.
Κινδυνεύουν: όλοι οι άλλοι ασφαλισμένοι στα ΒΑΕ, οι οποίοι κατά τα προηγούμενα χρόνια είχαν κατοχυρώσει την ηλικία συνταξιοδότησης αλλά δεν έχουν ακόμη συμπληρώσει το ηλικιακό όριο. Για παράδειγμα, όσοι είχαν τα 10.500 ένσημα το 2010 αλλά έχουν γεννηθεί μετά το 1961, όσοι συμπλήρωσαν τα ένσημα το 2011 αλλά δεν είναι 53 και 9 μηνών, όσοι κατοχύρωσαν το 2012 αλλά δεν συμπληρώνουν το 54ο και 6 μήνες στα τέλη του 2014, όσοι συμπλήρωσαν το 2013 αλλά δεν έχουν την ηλικία των 58 και 9 μηνών και, τέλος, όσοι συμπληρώνουν φέτος 10.500 ένσημα αλλά δεν είναι 59 και 6 μηνών. Δηλαδή γεννήθηκαν μετά το δεύτερο εξάμηνο του 1955.
3 Θεμελίωσαν: οι γυναίκες στα Βαρέα (3.600 ΒΑΕ και 4.500 στο σύνολο, ακόμη και με πλασματικά) που είχαν τα ανωτέρω ένσημα το 2010 και σήμερα είναι 55 ετών. Υπό την προϋπόθεση βεβαίως, όπως και για τους άνδρες με 10.500, εκ των οποίων τα 7.500 ΒΑΕ της προηγούμενης περίπτωσης και προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη, θα έχουν 1.000 ένσημα τα 13 τελευταία χρόνια προ της αίτησης συνταξιοδότησης. Με τις ίδιες προϋποθέσεις το 2011 βγαίνουν στη σύνταξη εάν μέχρι τέλους του έτους συμπληρώνουν το 56ο έτος και με την κατοχύρωση του 2012 εάν φέτος συμπληρώνουν το 57ο έτος.
Κινδυνεύουν: οι ασφαλισμένες εκείνες που ναι μεν είχαν τα 4.500 ένσημα το 2010 (3.600 ΒΑΕ), αλλά δεν συμπληρώνουν το 55ο φέτος, το 56ο έτος της ηλικίας για όσες συμπλήρωσαν τις προϋποθέσεις το 2011 και το 57ο για το 2012.
4 Θεμελίωσαν: οι γυναίκες που το 2010 είχαν στο ΙΚΑ 10.000 ένσημα και εντός του έτους γίνουν 55 ετών. Προϋπόθεση για μειωμένη σύνταξη (εκτός των περιπτώσεων των μητέρων με ανήλικο) είναι η συμπλήρωση 500 ενσήμων την τελευταία, προ της συνταξιοδοτήσεων, πενταετία και από 100 ένσημα ανά χρόνο. Για να πάρει πλήρη, πρέπει να φτάσει τα 57. Το 2011 με 10.000 ένσημα και έως 1.200 πλασματικά μπορεί μια γυναίκα να συνταξιοδοτηθεί φέτος εάν κλείνει το 56ο έτος (58 για πλήρη). Με την προϋπόθεση ότι θα εμφανίσει 10.400 ένσημα. Το 2012 απαιτείται η ηλικία των 56 ετών και 6 μηνών (58 και 6), αλλά και 10.800 ένσημα στο σύνολο (έως 1.500 πλασματικά). Με τη συμπλήρωση 10.000 ενσήμων το 2013 μια γυναίκα συνταξιοδοτείται φέτος εάν συμπληρώνει το 60ό έτος (62 για πλήρη) και με τη συμπλήρωση 10.000 ενσήμων φέτος βγαίνει μέχρι τέλους του 2014 εάν γίνει 60 ετών και 6 μηνών (62).
Οι άνδρες με τα ίδια ένσημα βγαίνουν στο 60ό έτος με μειωμένη (62ο για πλήρη) εφ' όσον συμπλήρωσαν τα 10.000 ένσημα την περίοδο 2010-12. Απλώς, για το 2011 θα πρέπει να παρουσιάσουν φέτος 10.400 ένσημα και για κατοχύρωση του 2012 τα ένσημα ανεβαίνουν στα 10.800. Από το 2013 και μετά η μειωμένη σύνταξη δίνεται στο 62ο έτος της ηλικίας.
5 Θεμελιώνουν: κάπως καλύτερη είναι η κατάσταση στο δημόσιο τομέα και τα ειδικά ταμεία ΔΕΚΟ και τραπεζών. Και αυτό γιατί εδώ η θεμελίωση συνεχίζεται να ισχύει με τη συμπλήρωση της 25αετίας. Βεβαίως τίποτε δεν αποκλείεται και μια νεότερη εγκύκλιος (ή, πολύ περισσότερο, ένας νόμος) ενδέχεται να ανατρέψει αυτή τη βεβαιότητα. Ωστόσο, η περίφημος εγκύκλιος του 2012, η οποία ανέτρεψε τις αντίστοιχες βεβαιότητες δεκαετιών στον ιδιωτικό τομέα, δεν κάνει καμία νύξη για το Δημόσιο. Ισως λόγω αναρμοδιότητας, υποστηρίζουν οι πλέον καχύποπτοι, στο βαθμό που υπεύθυνο για τις συνταξιοδοτήσεις των δημοσίων υπαλλήλων δεν είναι το υπουργείο Εργασίας, παρά το υπουργείο Οικονομικών, αφού οι σχετικές εκταμιεύσεις γίνονται απ' ευθείας από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.
Κατά συνέπεια οι γυναίκες που είχαν 25αετία το 2010 και ανήλικα την ίδια χρονιά μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με τη συμπλήρωση του 50ού έτος, οι γονείς με ανήλικο το 2011 και 25αετία (συμπεριλαμβανομένων και των πλασματικών, ακόμη και από τα τέκνα, εν αντιθέσει με το ΙΚΑ) βγαίνουν όποτε συμπληρώσουν το 52ο έτος και με ανήλικο το 2012 στο 55ο. Οι ασφαλισμένες του Δημοσίου που είχαν τρία τέκνα το 2011 και 20 έτη ασφάλισης συνταξιοδοτούνται χωρίς όριο ηλικίας, με 20 έτη το 2011 γυναίκες και άνδρες στο 52ο, αλλά 21 έτη κατά την «έξοδο», και με 20 έτη και 3 παιδιά το 2012 στο 55ο.
Οι ασφαλισμένες του Δημοσίου που είχαν 25αετία το 2010 συνταξιοδοτούνται με μειωμένη (μείον 1/247 για κάθε μήνα ή 4,5% για κάθε χρόνο προ του 60ού έτους) στο 55ο έτος, με θεμελίωση (25αετία) το 2011 γυναίκες και άνδρες συνταξιοδοτούνται στο 56ο (μείον 1/200 για κάθε μήνα πρόωρης εξόδου ή 6% το χρόνο) και με 25αετία το 2012 στο 58ο έτος.
Επίσης δεν ανατρέπονται, ως φαίνεται, τα όρια σε (πρώην) ΔΕΚΟ, τράπεζες και Δημόσιο, οι προβλέψεις για έξοδο με 35αετία χωρίς όριο ηλικίας για τους ασφαλισμένους προ του 1983 και η συνταξιοδότηση με 37 έτη χωρίς όριο ηλικίας ανεξαρτήτως έτους πρώτης ασφάλισης.
Να σημειωθεί ότι οι άνδρες ασφαλισμένοι στα ειδικά ταμεία ΔΕΚΟ και τραπεζών δεν δικαιούνται σύνταξη ως γονείς ανήλικων τέκνων, κάτι που ισχύει αποκλειστικά για το Δημόσιο και μόνο για τη διετία 2011-12.
enet.gr
