Καθώς η χώρα πορεύεται σε δύο εκλογικές αναμετρήσεις, που αποτελούν το πρελούδιο της τελικής ευθείας προς τις εθνικές εκλογές του 2015, που δύσκολα θα αποτραπούν, το εκλογικό σώμα μοιάζει πιο απρόβλεπτο παρά ποτέ. Η ανατρεπτικότητά του είναι επίσης άγνωστο πώς θα εκδηλωθεί μετά το γκρέμισμα του πανίσχυρου δικομματικού μοντέλου, που σφράγισε τις δεκαετίες 1977 – 2012 και χρεοκόπησε οδηγώντας τη χώρα στην άβυσσο. Άλλωστε, και οι δημοσκοπήσεις ως εργαλείο εκτίμησης εκλογικών προοπτικών, γίνονται όλο και πιο ανεπαρκείς.
Οι μεγάλες οικονομικές κρίσεις προκαλούν πολιτικούς σεισμούς, ιδίως εάν το κομματικό υπόβαθρο είναι σαθρό και παθογενές. Φαινομενικά, μέχρι τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις του 2012, ο δικομματισμός έμοιαζε ακόμη ανθεκτικός. Όμως, είχαν ήδη εμφανιστεί σημάδια ρωγμών στο οικοδόμημά του, που τότε δεν είχαν γίνει ακόμη αντιληπτά. Δεν ήταν απλώς πως από τα τέλη της δεκαετίας του ΄80 είχαν αυξηθεί κατακόρυφα οι αρνητικοί ψηφοφόροι, οι οποίοι πάντως καταψήφιζαν το ένα μεγάλο κόμμα μετακινούμενοι στο άλλο, παραμένοντας έτσι στα πλαίσια του δικομματισμού. Ταυτόχρονα, υπήρχαν δύο πρόσφατες, πιο απειλητικές και συγκεκαλυμμένες προειδοποιήσεις.
Η πρώτη αφορούσε, λίγο μετά τις εκλογές του 2007, στη βραχυχρόνια εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ, που ήταν τότε ένα περιθωριακό κόμμα, δείχνοντας πως το ΠΑΣΟΚ ήταν ήδη εξαιρετικά ευάλωτο. Όμως το ΠΑΣΟΚ ανέκαμψε το 2009, όταν τον Δεκέμβριο του 2008, ο ΣΥΡΙΖΑ αυτοκτόνησε πολιτικά. Ευάλωτη όμως αποδείχθηκε και η ΝΔ το 2009, όταν σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων της επέλεξε την αποχή καταποντίζοντάς της.
Άρα, τα σημάδια εκλογικής αστάθειας ήταν ήδη ορατά. Οι ανατροπές ήταν προ των πυλών. Το τι ακολούθησε είναι γνωστό: Το ΠΑΣΟΚ ήταν κυβερνητικά ανερμάτιστο και η ΝΔ ήταν αντιπολιτευτικά λαϊκίστικη. Κατέρρευσαν και οι δύο στις εκλογές του Μαΐου και ιδίως το ΠΑΣΟΚ, που οδηγείται πλέον σε αφανισμό. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκτινάχθηκε ως το «διαφορετικό» όχημα για αποδοκιμασία του δικομματισμού.
Ταυτόχρονα, οργισμένοι ψηφοφόροι τροφοδότησαν με μη ιδεολογικά κριτήρια τη Χρυσή Αυγή, λειτουργώντας ως καταστροφείς ενός κομματικού συστήματος, που τους εξοργίζει. Ενώ τον Ιούνιο η ΝΔ επένδυσε στον «φόβο του ΣΥΡΙΖΑ» και ο τελευταίος επεδίωξε συνειδητά να χάσει αξιοπρεπώς, καθώς ήταν ανέτοιμος να κυβερνήσει.
Επίσης, ένα εντυπωσιακό τμήμα των ψηφοφόρων άρχισε να επιλέγει την αποχή ως «πολιτική δήλωση». Η αποχή αυξήθηκε ακόμη και στις εκλογές του Ιουνίου, όταν το διακύβευμα εμφανιζόταν μεγάλο. Ήδη μάλιστα, μεταβάλλεται, ως καθοριστικός παράγοντας, που κρίνει το εκλογικό αποτέλεσμα.
Έτσι η χώρα πορεύεται σε ένα νέο εκλογικό κύκλο με ψηφοφόρους, που είναι πιο αρνητικοί παρά ποτέ και άρα απολύτως απρόβλεπτοι. Πόσοι από αυτούς θα απόσχουν; Πόσοι το «κρύβουν» και θα ψηφίσουν τελικά τη Χρυσή Αυγή; Πόσοι θα κατανεμηθούν μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ διαλέγοντας το μη χείρον; Πόσοι θα επιδιώξουν ακόμη περισσότερο να κατακερματίσουν το κομματικό σύστημα; Και σε όλα αυτά, προστίθενται εταιρείες δημοσκοπήσεων, που πέφτουν έξω μη έχοντας αναπροσαρμόσει τις μεθοδολογίες τους στις νέες προκλήσεις.
Η μεγάλη μάζα των ψηφοφόρων παραμένει ανατρεπτική, διότι ουσιαστικά θέλει να αφανίσει το μεγαλύτερο τμήμα του παραδοσιακού κομματικού συστήματος. Άλλωστε, όταν κοιτάζουμε μακρύτερα, το σημερινό κομματικό σύστημα προβάλλει ως μεταβατικό. Τούτο το γνωρίζουν οι ψηφοφόροι και αυτό, τους κάνει ακόμη πιο απρόβλεπτους.
http://papaioannou-giannis.net
